Kullanım alanlarına göre değişim göstermektedir. Sıva altı veya sıva üstü anahtar olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Elektrik panolarının aydınlatma sisteminde sıva üstü anahtarlar kullanılır. En basit formda bir tane anahtarın iki tane kontağı bulunmaktadır. Anahtar açık durumdayken iki kontak arasında akım geçişi yokken kapalı devre durumunda ise kapalı konumda akım geçişi varken de açık devre konumuna geçer. Elektrik makasları elektrik tesisatı işleminde en çok işlem gören malzemeler içerisindedir.
Anahtar Çeşitleri
- Kullanıldıkları devreye göre anahtar çeşitleri bulunmaktadır. Bunlar;
- Adi anahtar (tek kutuplu)
- Komütatör (iki alıcıya ayrı ayrı kumanda edilen)
- Vaviyen (bir alıcıya iki yerden kumanda edilebilen)
- Dimmer (elektronik ayarlı)
Bir veya lamba grubunun açılıp kapanmasını sağlayan anahtara adi anahtar denilmektedir. Adi anahtarlar küçük panoların aydınlatmasını sağlar. Ana elektrik devreleri adi anahtarda iki adet bağlantı klemensi vardır. Bu bağlantı klemenslerden birine sigortadan faz iletkeni bağlanır. Ötekine ise lambaya gidecek iletken bağlamaktadır. İki iletkenin bağlantı noktalarının değiştirilmesi ise devrenin çalışmasını hiçbir şekilde etkilemez.
Komütatör anahtarlar ise iki lamba veya lamba grubunu açıp kapatmaya yarayan anahtarlardır. Grup panoların aydınlatma sisteminde kullanılmaktadır. Komütatör anahtarda üç adet bağlantı klemensi vardır. Bu bağlantı klemenslerden köprülü olanına sigortadan gelen faz iletkeni ve diğer klemenslere de lambalara gidecek olan iletkenler bağlanmaktadır. Vaviyen anahtarlar ise bir veya lamba grubunun iki yerden açılıp kapanmasını sağlayan anahtarlardır. Sıralı grup panoların aydınlatma sisteminde kullanılırlar.
Vaviyen anahtarların temel elektrik evreleri, üçten bağlantı klemenslerinden ortadaki klemens sigortadan gelen faz iletkenine, diğeri ise vaviyen anahtarına gelecek şekilde bağlanır. Her iki iletkenin bağlantı yerlerinin değiştirilmesi devrenin çalışması sistemini etkilemez. Şebekeden ulaşan alternatif gerilim dalga biçiminin bir bölümünün içinde bulunan güç elektroniği elemanları tarafından kesilip, ışık şiddetini değiştirebilen anahtarlara dimmer anahtar denilmektedir. Genellikle masaj salonlarında, eğlence merkezlerinde, otellerde ve sinemalarda kullanılmaktadır.
Adi Anahtarların
- Adi elektrik anahtarları tek bir lamba grubuyla veya lambanın kapatılmasını sağlar.
- Bu anahtar türleri panoların aydınlatmasında kullanılır.
- Adi anahtarın iki adet bağlantı klemensi vardır. Bu bağlantı klemenslerinden birine lambaya gidecek olan iletken diğerine de sigortadan gelen faz iletkeni mevcuttur.
Komütatör Anahtar
- Komütatör elektrik anahtarları ise iki lamba grubu veya iki lambanın kapatılmasını sağlayan anahtar türleridir.
- Bu anahtarlar grup panoların aydınlatılmasında kullanılır.
- Komütatör elektrik kumanda anahtarı ise 3 adet bağlantı klemensi vardır. Bu bağlantı klemenslerinden köprülü klemense sigortadan gelen faz iletkeni bağlanırken diğer klemenslere de lambalara gidecek olan iletkenler bağlanmaktadır.
Vaviyen Anahtar
- Vaviyen anahtarları bir lamba grubu veya lambanın iki yerden açılıp kapatılmasını sağlayan anahtar türleridir.
- Bu anahtarlar sıralı grup panoların aydınlatılmasında kullanılır.
- Vaviyen anahtarlarda 3 adet bağlantı klemensi vardır. Bu bağlantı klemenslerinden ortada yer alan klemense sigortadan gelen faz iletkeni bağlanırken diğer klemenslere ise vaviyen anahtara gidecek iletkenler bağlanmaktadır.
Ara Vaviyen Anahtar
- Bu anahtarlar bir veya birkaç lambayı farklı üç noktadan yakılıp söndürebilmektedir.
- Bu anahtarlar işlevini yerine getirmesi için en az 2 vaviyen anahtar elektrik devresinde kullanılmaktadır.
Üçlü Anahtar
- Üç ayrı lamba grubu veya lambanın açılıp kapatılmasını sağlayan anahtarlardır.
